Bút Ký: BÔNG VẠN THỌ (1) - Nguyễn thị Thêm

Mỗi khi tết đến, săm soi mấy chậu hoa hay đi viếng chợ hoa tôi lại chùng người xuống, một chút bâng khuâng.Tôi thấy mình như đi tìm một cái gì thật đẹp mà tìm hoài không có. Hoa thì nhiều, sang cả, xinh đẹp và đa dạng. Nhưng sao tôi vẫn cảm thấy thiếu. Phải rồi. Tôi cảm thấy thiếu hồn quê. Cái hồn quê thanh đạm, đơn sơ trong những ngày tết. Tôi thèm thưởng thức cái mùi hăng hắc, nồng nồng của một loài hoa dân dã: BÔNG VẠN THỌ Chỉ cái tên thôi đã thấy nó đẹp và có ý nghĩa. Vạn thọ là sống lâu . Không một lời chúc nào tốt đẹp hơn cho những người già bằng câu chúc này. Muốn sống lâu thì phải có sức khỏe. Vậy thì câu chúc : "Kính chúc các cụ một năm mới thật nhiều sức khỏe và sống lâu với con cháu" gói gọn trong nụ hoa vạn thọ. Như vậy hoa vạn thọ đúng là một loài hoa dành cho ngày tết. Thế mà bên này, ngày tết lại không tìm được một chậu hoa vạn thọ nào ra hồn. Ta thử vào trang nhà Google để tìm hiểu về loài hoa này. Chi Cúc vạn thọ (danh pháp khoa học: Tagetes) là một chi của khoảng 60 loài cây thân thảo một năm và lâu năm trong họ Cúc(Asteraceae). Chúng có nguồn gốc tại khu vực kéo dài từ tây nam HoaKỳ qua Mexico và về phía nam tới khắp Nam Mỹ.Chúng được biết đến với tên gọi chung là cúc vạn thọ (không nhầm với chi Cosmos), hay cúc vạn thọ Mexico (cempasúchil), cúc vạn thọ châu Phi (thường được dùng để chỉ các giống và cây lai ghép của T. erecta, mặc dù loài này không phải là cây bản địa của châu Phi), hay cúc vạn thọ Pháp (thường được dùng để chỉ các giống và cây lai ghép của T. patula, phần nhiều trong số đó được

phát triển tại Pháp mặc dù loài nàykhông phải là cây bản địa của quốc gia này). Có ít nhất một loài là cỏ dại đã hợp thủy thổ của châu Phi, Hawaii và Australia. Tại Việt Nam, cúc vạn thọ đượctrồng chủ yếu là các giống của T.patula. Các loài khác nhau có kích thước cao từ 0,05-2,2 m. Chúng có các lá lông chim màu xanh lục với hoa từ trắng, vàng kim, da cam, vàng tới gần như đỏ, đường kính khoảng 0,1 tới 4–6 cm, nói chung với cả các chiếc hoa tia và đĩa chiếc hoa. Tán lá của cúc vạn thọ có mùi thơm như xạ và hăng, mặc dù các giống, thứ sau này đã được tạo ra là không có mùi. Người ta cho rằng làm như thế để ngăn cản một số côn trùng (mặc dù người ta đã ghi nhận thấy chúng vẫn bị một số ấu trùng của các loài cánh vẩy phá hại, như Melanchra persicariae) cùng các loài giun tròn phá hại. Tagetes vì thế thường được sử dụng trong vai trò của cây đồng hành. T. minuta, có nguồn gốc Nam Mỹ, đã được sử dụng làm một trong những nguồn tinh dầu, gọi là dầu cúc vạn thọ, trong công nghiệp sản xuất nước hoa cũng như làm chất tạo hương vị cho công nghiệp chế biến lương thực-thực phẩm và thuốc lá tại Nam Phi, nơi mà loài này cũng là hữu ích trong việc cải tạo đất bỏ hoang. Một vài loài lâu năm có sức kháng cự chống lại hươu, nai, thỏ, lợn cỏ pêcari và động vật gặm nhấm. Vạn thọ có thời gian giữ bông nở kéo dài khá lâu, ngay cả khi thân và lá đã tàn, nên người Việt từ xưa đã chọn loại cây này để dâng cúng. Google đã nói về vạn thọ như vậy. Còn tôi hoa vạn thọ gắn liền với cả tuổi thơ, một khoảng thời gian gần nửa đời người. Loài hoa mộc mạc, đơn sơ dễ

trồng và thân thiết đó đã đi vào đời sống củatôi. Tôi là con nhà nghèo cho nên không biết gì đến hoa lan, hoa thủy tiên, hoa cẩm chướng, mẫu đơn hay các loài hoa vương giả khác.Tôi thân thiết với các loại hoa nhà quê đơn sơ như hoa lài, hoa bông bụp, hoa cúc, hoa vạn thọ, hoa giấy, hoa mười giờ, hoa sứ, hoa mai, hoa thiên lý, hoa cà phê, hoa bưởi, hoa ngâu... nghĩa là mấy loại hoa bình dân mà người sang trọng, giàu có không ưa thích mấy. Hoa vạn thọ là một loại hoa nhà nghèo mà nhà vườn trồng bán tết hay vào những ngày rằm. Khi bán họ nhổ luôn cả gốc từng cây một, bó lại một bó có cả ít đất, giá cả lại vừa với túi tiền. Đem về ta cứ lấy một cái chậu tùy thích rồi bỏ cả cụm vào, thêm chút đất, tưới ẩm và thế là có hoa chưng ba ngày tết.Thường trước nhà hay chưng vài chậu vạn thọ với rất nhiều bông vàng tươi thắm. Còn thì cắt ra chưng một bình trên bàn thờ gia tiên. Buổi tối, mùi hăng hắc của hoa tỏa ra trong nhà ra mùi tết lắm. Nhà nào sang cả thì trên bàn thờ gia tiên có thêm vài nhánh lay ơn. Không thì Hoa Mai và hoa vạn thọ cũng làm căn nhà thêm rực rỡ. Các bạn biết không. Cứ mỗi mùa Tết đến tôi làm thèm được mua một chậu hoa vạnthọ đại đóa thật đẹp để chưng trên bàn thờ gia tiên vì tôi rất nhớ má tôi.Không hiểu sao cứ nhớ tới má tôi là tôi lại rưng rưng. Nhất là ngày tết lại càng thấy nhớ má và nghĩ đến hoa vạn thọ. Hình ảnh má tôi gắn liền với loại hoa này. nghèo nàn nhưng ý nghĩa và đem lại một chút gì dân giã dễ thương. (Còn tiếp)